Türkiye Büyük Veri Piyasasına Genel Bakış

by admin

Eylül 7, 2024

Yaklaşık 80 milyon nüfusa sahip olan, ve bu nüfusun % 47’sinin teknolojiyi ve sosyal medyayı oldukça aktif kullanıp sürekli veri üreten 15-45 yaş aralığında olduğu Türkiye’nin Büyük Veri (Big Data) pazarında önemli bir potansiyele sahip olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.

Türkiye’de büyük veri; hükümetlerin ve özel kuruluşların tüketici risk modellemesi, sektörel veri analizleri, dolandırıcılık tespiti, hava durumu tahmini, trafik yönetimi, güvenlik ve maliyet istihbaratı gibi konularda stratejik kararlar almalarını sağlayan önemli bir bilgi kaynağı olarak gittikçe popülerleşiyor. Nesnelerin İnterneti’nin (internet of things-IoT) de yaygınlaşması ile birlikte artık sensörler, akıllı telefonlar, endüstriyel makineler, otomobiller, ev aletleri ve akıllı enerji sayaçları gibi çeşitli cihazlara entegre edilip insanların ürettiklerine ek olarak veri üretebiliyor.

Türkiye’de büyük veri uzmanlığı ve kullanımı seviyesi; daha fazla büyük veri projelerine, yetenekli profesyonellere, bilim adamlarına ve mühendislere ihtiyaç duyulduğu için şimdilik pek de tatmin edici seviyede değil. Fakat Türkiye’de Büyük Veri’nin daha çok ciddiye alınmaya başlaması, gün geçtikçe hükümet ve özel sektörde yeni projelere yol açmaya başlıyor. Aşağıda 2016’da yapılan bir anketten de görebileceğiniz üzere, Türkiye’de İş Analistlerinin büyük bir kısmı, yakın gelecekte Büyük Veri, İş Zekası (Business Intelligence) ve CRM’e odaklanmayı planlıyor.

Türkiye’deki Büyük Veri Uygulamaları

Hükümet Uygulamaları

TÜBİTAK ve Kalkınma Bakanlığı son dönemlerde 2014-2018 kalkınma planlarında ilan ettikleri B3LAB (Bulut Bilişim ve Büyük Veri Araştırma Laboratuvarı) adlı bir projede ortaklaşa çalışıyorlar. B3LAB; büyük veri ve bulut teknolojilerinin araştırılacağı bir araştırma laboratuvarı kurmayı, ve elde edilen bilgiyi ekonomik değerlere dönüştürmeyi hedefliyor.

• Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)

SGK yakın tarihte e-tavsiye, MEDULA ve tüm sağlık ödemelerini tanımlanmış kurallar çerçevesinde yöneten ve tahsisat, vergi ve emekli maaşlarıyla ilgili bilgi sağlayan ALO 170 gibi projeleri hayata geçirdi.

Ayrıca, on binlerce farklı veri kombinasyonunu sorgulayarak raporlar oluşturabilen bir veri ambarı oluşturdu.

• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB)

Milli Eğitim Bakanlığı’nda büyük veri kullanan büyük ölçekli projelerin başında; öğrencilerin ve MEB yetkililerinin bilgi almak için giriş yapabilecekleri ve vatandaşlara ait bir yardım hattını kapsayan bir modül derlemesi olan MEBBİS, e-okul, e-yaygın ve ALO 147 projeleri geliyor. Kullanılan bilgiler, bir öğrencinin eğitim geçmişi, seminerler veya Eğitim Bakanlığı ile ilgili diğer herhangi bir yorum / şikayeti kapsayabiliyor.

Geleneksel büyük veri kullanımlarına ek olarak, MEB okullardaki sınıflara bir dizüstü bilgisayar, bir projeksiyon cihazı ve akıllı tahta sunmayı amaçlayan FATIH Projesini de kısa bir süre önce tanıttı. Ayrıca, projenin bir sonraki aşamasında her öğrenciye bir dizüstü bilgisayar sağlanması planlanıyor. Projenin temel amacı, bilgi toplumu oluşturmak ve eğitimde teknolojiden maksimum seviyede yararlanabilmek.

• Sağlık Bakanlığı

Sağlık Bakanlığının, büyük veri teknolojisini kullanan e-nabız, UBYS (Ulusal Sağlık Bilgi Sistemi), MHRS (Doktor Randevu Sistemi) ve Aşı Takip Sistemi  servislerinin hepsi birbirine entegre olarak hizmet veriyor. Bu hizmetler memurların ve vatandaşların sağlık kayıtlarına ulaşmalarını ve kullanmalarını, hastaneler ve doktorlardan randevu almalarını ve raporlarını takip etmelerini sağlıyor.

Özel Sektör Uygulamaları

2015 yılında, Türkiye’nin ilk ve tek ‘Büyük Veri Davranışsal Analiz ve Görselleştirme Laboratuvarı‘ Sabancı Üniversitesi – MIT işbirliği ve SAAS’ın desteğiyle kuruldu. Laboratuvar, odak noktası olarak, sektörün ve işletmelerin ihtiyaçlarını karşılayacak büyük veri analizi çalışmaları yapmayı amaçlıyor.

Laboratuardaki büyük veri analizi çalışması, bireylerin, grupların ve tüketicilerin farklı ortamlardaki davranışlarını analitik modellerle ve ilişkilerle açıklamayı hedefliyor. Bu çalışmalardan elde edilen model ve bulgular; ilgili gruplar, endüstri analistleri ve yöneticilerin, kuruluşlar için yeni iş modelleri geliştirmek için prototipler oluşturmalarına yardımcı olacak.

Türkiye’nin lider GSM operatörü Turkcell, 2016’da Türkiye’nin en büyük veri merkezini inşaa etti. Bu veri merkezi ile Turkcell, Türkiye’nin dijital veri yönetimi ihtiyaçlarını etkili bir şekilde karşılamayı hedefliyor.

Akıllı Şehirler

Akıllı uygulamalar; özellikle taşımacılık ve kentsel hizmetlerde olmak üzere Türkiye’nin birçok şehrinde kullanılmaya başlandı. Fakat İstanbul, İzmir ve Ankara gibi büyük şehirler hariç diğer şehirlerde bu uygulamalar henüz sadece başlangıç ​​evrelerinde.

Ulaştırma Bakanlığı, 2013-2023 Eylem Planı’nda trafik hacmine göre çalışan akıllı trafik ışık sistemlerinin, sürücülerin belirli bir hızda gittikleri sürece yeşil ışıklardan geçmelerini sağlayan yeşil dalga sistemlerinin, dijital trafik işaretlerinin ve duraklara konulacak dijital varış panolarının tüm şehirlere uygulanacağını açıkladı. Bakanlık ayrıca akıllı ızgaralar, akıllı ölçüm sistemleri ve akıllı sokak aydınlatmaları uygulanması için önümüzdeki 5 yıl içinde 5 milyar doların üzerinde harcama yapmayı planlıyor.

IBM ve Vodafone Türkiye, IMM Transportation Corp ile akıllı bir ulaşım projesi için işbirliği yapıyor. Projede Vodafone mobil iletişim teknoloji uzmanlıklarını kullanırken, IBM ise veri işleme ve analiz çözümlerinden yararlanıyor. Transportation Corp ise projeyi analitik ve ulaşım bilgileriyle destekliyor. IBM, aynı zamanda kısa bir süre önce kentsel yaşam sorunlarına teknolojik çözümler sunan Türk Akıllı Şehirler Teknoloji Merkezi‘ni de lanse etti.

Türk Telekom (TT) ve Innova Karaman’da Akıllı KenTT projesinde iş birliği yaptı. Akıllı KenTT, bir kısmı aşağıda listelenen büyük ölçekli uygulamaları kapsıyor. TT ve Innova; eğer proje hedeflenen şekilde uygulanırsa, yalnızca sokak aydınlatmasında meydana gelen enerji tasarrufunun senede % 30’a varacağını öngörüyor.

Akıllı KenTT uygulamalarının bir kısmı;

• Otobüsler ve trenler için akıllı istasyonlar
• Bulutta Güvenlik Kamerası
• Bulutta Aerometre
• Wi-Fi Yönetim Sistemi
• Akıllı Kavşak Sistemi
• Akıllı Ev ve Ofis Yönetim Sistemi
• Akıllı Park Sistemi
• Şehir Aydınlatma Sistemi
• Engellilere Uygun Tesisler
• Kayıp ve Kimliği Olmayan Kişiler Sistemi
• Akıllı Atık Toplama
• Metre Okuma Sistemi

Büyük veri pazarı Türkiye’de halen ilk fazlarını yaşamakta olup, gerek hükümet gerekse özel sektörlerde gerçekten çok ciddi bir biçimde önemsenmesi gerekmektedir. Deneyimli ve yetenekli profesyoneller, sağlam altyapılar ve kuruluşlar arasında daha fazla işbirliği ile daha yenilikçi yaklaşımlar, büyümenin önündeki engelleri kaldıracaktır.